Đây là đề nghị của đại biểu Quốc hội Hoàng Thị Thu Trang (Nghệ An) tại phiên thảo luận của Quốc hội về tình hình công tác phòng chống tội phạm, thi hành án và phòng chống tham nhũng.

Đại biểu cho rằng, thời gian gần đây liên tục xảy ra tình trạng tranh chấp, khiếu kiện giữa chủ đầu tư và cư dân các khu chung cư, không phân biệt khu chung cư cao cấp hay bình dân. Có những vụ việc kéo dài, không được giải quyết dứt điểm, bức xúc được đẩy cao dẫn đến việc tụ tập đông người, treo băng rôn, khẩu hiệu, làm mất trật tự an ninh đô thị.

Nội dung tranh chấp khá đa dạng và phức tạp như tranh chấp về quyền sử dụng, tiến độ bàn giao, phí bảo trì, diện tích sử dụng chung, riêng hay chất lượng công trình, việc sai thiết kế, chậm cấp sổ đỏ hay thế chấp dự án.

Qua tìm hiểu, đại biểu cho biết có nguyên nhân do nhiều người dân không tìm hiểu, không có đủ nguồn thông tin để tìm hiểu về năng lực của nhà thầu hay tính pháp lý của dự án chung cư, nội dung hợp đồng, quyền và nghĩa vụ của chủ đầu tư cũng như của bản thân mình khi mua chung cư.

Khi bị vi phạm hợp đồng cũng không biết cách để bảo vệ quyền lợi của mình, khởi kiện tại tòa cũng không đủ kinh phí bởi chi phí tranh tụng tại tòa cũng khá cao cho những vụ việc này.

“Bên cạnh đó, một số chủ đầu tư cũng không đủ năng lực, chuyển nhượng dự án trái pháp luật, tận thu tối đa lợi nhuận của mình mà không quan tâm đến lợi ích của khách hàng hứa hẹn rồi đem con bỏ chợ, giấu nhẹm các thông tin bất lợi của dự án và cố tình vi phạm pháp luật”, đại biểu cho biết.

Đáng nói, công tác quản lý nhà nước có nơi bị buông lỏng từ khâu quy hoạch, đấu thầu, cấp phép, giám sát và nghiệm thu công trình.

Đại biểu Hoàng Thị Thu Trang đề xuất buộc chủ đầu tư chung cư ký quỹ bảo lãnh tại ngân hàng (ảnh QH)

“Thực tiễn còn có những công trình vi phạm sừng sững như người dân nói con voi chui lọt lỗ kim nhưng vẫn không bị phát hiện và xử lý. Công tác thanh, kiểm tra cũng chưa được thực hiện thường xuyên, một số trường hợp kiểm tra không phát hiện vi phạm và có vi phạm thì không bị xử lý kịp thời và nghiêm túc, khi xảy ra tranh chấp giữa chủ đầu tư và người dân thì một số địa phương chưa vào cuộc kịp thời để hòa giải, thương lượng”, đại biểu nêu rõ.

Theo đại biểu, các quy định pháp luật hiện hành về xây dựng, quản lý chung cư đến thời điểm hiện nay chưa đầy đủ, chưa đáp ứng kịp yêu cầu của cuộc sống, một số quy định chưa cụ thể, ví dụ xác định diện tích sử dụng lối ra của chung cư..

Thực trạng trên khiến một bộ phận không nhỏ người dân ở đô thị luôn sống trong lo âu, điều kiện sống không đảm bảo, không tương xứng với đồng tiền của mình bỏ ra, có trường hợp đi vay ngân hàng, bỏ tiền ra cuối cùng phải trả nợ ngân hàng mà nhà cũng không có để ở.

Đặc biệt vi phạm trong xây dựng chung cư là một trong những nguyên nhân xảy ra một số hỏa hoạn, cháy nổ làm thiệt mạng nhiều người như trong thời gian vừa qua, làm mất an ninh trật tự, tạo dư luận không tốt trong dân cư và ảnh hưởng đến những nhà đầu tư lành mạnh.

Để chấn chỉnh tình trạng trên, đại biểu Hoàng Thị Thu Trang đề nghị các địa phương tăng cường tuyên truyền, giáo dục cho người dân hiểu biết về các dự án xây dựng chung cư, đặc biệt phải tạo điều kiện và hỗ trợ cho người dân có đủ các thông tin về năng lực của các nhà thầu cũng như tính pháp lý của các dự án chung cư trên địa bàn, khi có nhu cầu mua chung cư, tránh tình trạng cò mồi, lừa đảo, dở khóc, dở cười như thời gian vừa qua.

“Trước sự mất cân đối giữa khách hàng và chủ đầu tư trong việc tiếp cận thông tin về dự án cũng như về năng lực nhà thầu. Tôi đề nghị các địa phương nghiên cứu và hướng dẫn cho người dân thuê các luật sư hoặc các chuyên gia về bất động sản để tư vấn cho mình”, đại biểu nhấn mạnh.

Cùng với đó, tăng cường quản lý nhà nước, chủ động thanh, kiểm tra phát hiện kịp thời để xử lý các vi phạm pháp luật của các chủ đầu tư. Nếu vi phạm nghiêm trọng phải xử lý hình sự, tránh chuyện dân sự hóa các quan hệ hình sự trong lĩnh vực này. Tránh tình trạng thoát nước theo mưa, mất bò mới lo làm chuồng.

Đồng thời, rà soát lại việc quy hoạch, đấu thầu, cấp phép dự án, không tiếp tục phê duyệt dự án đối với những nhà thầu đã vi phạm trước đó, công khai vi phạm tại các dự án của các nhà thầu trên các Cổng thông tin điện tử chuyên ngành về xây dựng.

“Cần nghiên cứu quy định việc ký quỹ bảo lãnh tại ngân hàng đối với các chủ đầu tư xây dựng. Tôi cho rằng quỹ này như một sự cam kết của chủ đầu tư và là cơ sở để người mua nhà có nơi để bấu víu, có nơi để vớt vát khi bị vi phạm hợp đồng.

Đây là một giải pháp hết sức quan trọng và cần được nghiên cứu để hạn chế những vi phạm pháp luật của chủ đầu tư đối với các dự án chung cư và cũng hạn chế những thiệt hại của người mua nhà khi hợp đồng bị vi phạm”, đại biểu nhấn mạnh.